Pravni okvir
Nacionalni ciljevi
Na osnovu člana 16. stav 4. Zakona o ambalaži i ambalažnom otpadu („Službeni glasnik RS”, broj
36/09) i člana 42. stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka,
101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – US, 72/12, 7/14 – US i 44/14) vlada je donela Plan smanjenja ambalažnog otpada od 2015 do 2019.god.
Planom se utvrđuju nacionalni ciljevi upravljanja ambalažom i ambalažnim
otpadom, koji se odnose na sakupljanje ambalaže i ambalažnog otpada, ponovno iskorišćenje i
reciklažu ambalažnog otpada.
| Opšti ciljevi |
| |
|
2015. |
2016. |
2017. |
2018. |
2019. |
| Ponovno iskorišćenje |
[%] |
38.0 |
44.0 |
50.0 |
55.0 |
60.0 |
| Reciklaža |
[%] |
31.0 |
36.0 |
42.0 |
48.0 |
55.0 |
| Specifični ciljevi za reciklažu |
| Papir/karton |
[%] |
38.0 |
42.0 |
47.0 |
53.0 |
60.0 |
| Plastika |
[%] |
14.0 |
17.0 |
19.0 |
21.0 |
22.5 |
| Staklo |
[%] |
19.0 |
25.0 |
31.0 |
37.0 |
43.0 |
| Metal |
[%] |
23.0 |
29.0 |
34.0 |
39.0 |
44.0 |
| Drvo |
[%] |
11.0 |
12.0 |
13.0 |
14.0 |
15.0 |
Naknada (kazna) za neispunjavanje obaveza
Pored navedene regulative, usvojena je i Uredba o kriterijumima za obračun naknade za ambalažu ili upakovan proizvod i oslobađanje od plaćanja naknade, obveznicima plaćanja, visini naknade, kao i načinu obračunavanja plaćanja naknade (Sl. Glasnik RS 8/10) u kojoj su definisane naknade (kazne) prema obveznicima koji nisu ispunili propisane obaveze u upravljanju ambalažnim otpadom (u daljem tekstu AO).
| Naknada (kazna) za neispunjenje obaveza |
| Koef.naknade |
[RSD/kg] |
| N |
38.00 |
| NR staklo |
9.50 |
| NR metal |
14.25 |
| NR papir |
3.00 |
| NR plastika |
38.00 |
| NR drvo |
7.10 |
Obveznici
Osnovne obaveze
Po osnovu Zakona o ambalaži i ambalažnom otpadu, proizvođač, uvoznik, paker/punilac i isporučilac ambalaže ili upakovanog proizvoda koji posle upotrebe postaje AO (tzv. “proizvođač” AO), obavezan je da obezbedi upravljanje tog AO (odnosno da organizuje njegovo sakupljanje, reciklažu i/ili ponovno iskorišćenje) i to za količine AO koje su usaglašeni (proporcionalni) postavljenim nacionalnim ciljevima.
Ispunjavanje obaveza
Proizvođač, uvoznik, paker/punilac i isporučilac može pomenutu obavezu ispuniti tako što će:
- Sam organizovati upravljanje AO – samostalno upravljanje AO, ili
- Organizovati upravljanje AO preko trećeg lica kojem je isti ugovorom preneo pomenutu obavezu – upravljanje preko tzv. operatera sistema upravljanja AO (u daljem tekstu operater sistema).
Naravno ukoliko proizvođač, uvoznik, paker/punilac i isporučilac ne želi da svoju obavezu ispuni niti samostalnim niti upravljanjem AO preko operatera sistema, isti može platiti kaznu za neispunjavanje postavljenih Nacionalnih ciljeva!
Operater sistema
Osnovne karakteristike
Osnovne karakteristike operatera upravljanja AO su:
- Zajednička organizacija više osnivača,
- Osnovan da u ime svojih Klijenata (koji mogu, pored osnivača, biti i druge kompanije) organizuje ispunjavanje obeveza vezanih za upravljanje AO, na održiv i finansijski najpovoljniji način,
- Klijentima naplaćuje tzv. Naknadu za usluge upravljanja AO za obavljanje poslova organizacije upravljanja AO,
- Jednak tretman prema svim klijentimabez obzira na veličinu i status klijenta (osnivač ili ne),
- Posluje po neprofitnom principu, odnosno, na kraju poslovne godine ako je razlika u sredstvima sakupljenim od naplate usluga upravljanja AO i ukupnih troškova pozitivna, ista se osnivačima ne vraća kao “dividenda” već se koristi u narednoj godini u svrhu upravljanja AO,
- Direktno ne obavlja poslove sakupljanja, reciklaže i/ili ponovnog iskorišćenja već iste organizuje uz pomoć svojih Partnera - preduzeća i preduzetnika čija je delatnost sakupljanje, razvrstavanje (pred-tretman), transport i tretman (reciklaža ili energetsko iskorišćenje), i
- Periodično (jednom godišnje) sačinjava svojevrstan Izveštaj o upravljanju AO (sa “dokaznom” dokumentacijom) kojeg dostavljaju Agenciji za zaštitu životne sredine.
Način rada
Osnivači i klijenti radi pokrivanja troškova upravljanja ambalažnim otpadom,plaćaju operateru sistema tzv. Naknadu za upravljanje ambalažnim otpadom čija je visina jednaka zbiru proizvoda količina (masa) pojedijačnih vrsta AO i pojedinačnih Naknada za upravljanje AO (po vrstama AO).
Operater sitema isplaćuje deo Naknade u vidu tzv. podsticajnih sredstava odnosno stimulacija za upravljanje AO,kompanijama za upravljanje otpadom koje dalje odrađuju poslove sakupljanja, razvrstavanje, privremenog skladištenja, transporta i tretmana ambalažnog otpada.
Sam operater sistemadeo Naknade zadržava za sebe radi pokrivanja troškova obavljanja administrativnih iorganizacijonih poslova.
Periodično (jednom godišnje) sačinjava svojevrstan Izveštaj o upravljanju AO (sa “dokaznom” dokumentacijom) kojeg dostavljaju Agenciji za zaštitu životne sredine.
Ako se na osnovu pomenutog Izveštajautvrdi da operater nije ispunio propisane Nacionalne ciljeve, klijenti operatera sistema plaćaju OGROMNE kazne koje bi bile 2.9 to 69 puta veće od Naknada koje naplaćuju operateri sistemaa operater TRAJNO gubi svoju dozvolu.
Stimulacije za upravljanje ambalažnim otpadom
Nažalost nijedan složen višematerijalnog operativnog sistema upravljanja ambalažnim otpadom (u daljem tekstu AO) sam po sebi nije (ekonomski) održiv jer praksa je pokazala da su realni troškovi sakupljanja i razvrstavanja (pred-tretmana)ovog otpada uglavnom veći od prihoda koji se ostvaruju prodajom razvrstanih materijala!
Znači sa jedne strane imamo preduzeća koje se bave sakupljanjem i (pred-tretmanom) ravrstavanjem AO, a koje nisu u stanju da to rade na ekonomski održiv način ali sa druge strane imamo operatera sistem koji je spreman da izdvoji sredstva za ispunjavanje obaveza svojih Klijenata, kojim će pokriti barem deo razlike realnih troškovi sakupljanja i razvrstavanja (pred-tretmana) i prihoda koji se ostvaruju prodajom razvrstanog AO.
Pomenuta sredstva predstavljaju tzv. Stimulacije za upravljanje AO koja operater sistema obezbeđuje Partnerima u cilju pospešivanja aktivnosti sakupljanja i razvrstavanja (pred-tretmana) AO.
